Heerlijke zonneschijn

Gestreeld door een zacht zeebriesje en verlicht door de heerlijke zonneschijn, hebben Griekse houten boten een trotse en lange traditie van zeilen op de Egeïsche Zee.

Bitterzoet verhaal

Naarmate de tijd verstrijkt, zal deze grote handel kostbaarder worden. De botenbouwers van vandaag mogen hun geschiedenis omarmen en tradities in stand houden, zodat de volgende generaties een bitterzoet verhaal te vertellen hebben.

Voor sommigen roepen houten scheepswerven een diep gevoel van nostalgie op. De boten langs deze werkplaatsen zijn van historisch belang en maken deel uit van een ambacht dat met uitsterven wordt bedreigd.

Harmonieus

De zoete geur van hout, het terrein bezaaid met houtsnippers en gereedschap. De harde klap van een hamer die een deuvel in het hout slaat, het krijsende geluid van de zaag. Ze bestaan allemaal, harmonieus naast elkaar in de geboorte van een Griekse houten boot. 

Prehistorie

De geschiedenis van de Griekse scheepsbouw gaat terug tot de prehistorie. Door de eeuwen heen heeft het vakmanschap verschillende fasen doorlopen. De traditionele houten scheepsbouw van vandaag wordt gevormd door de diverse elementen die zijn overgenomen uit de Middeleeuwen en het Byzantijnse rijk. 

Caiques

Tijdens het Ottomaanse rijk gebruikten de sultans hun keizerlijke caiques voor ceremoniële en dagelijkse excursies rond de Bosporus. De caiques waren versierd met indrukwekkend uitgesneden decoratieve voorwerpen om te pronken met de rijkdom van hun eigenaars. 

Botenbouwtradities

De Griekse houten boten die bekend staan als kaïki zijn diepgeworteld in de cultuur van de Griekse botenbouwtradities. Ze dienden als traditionele vissersboten voor de visserij in de Middellandse Zee.

Tegenwoordig worden ze vooral gebruikt voor toeristische boottochten op de eilanden. De technieken en kennis van dit complexe traditionele vakmanschap is van generatie op generatie doorgegeven.

Specifieke taken

Het geheim van het succesvolle scheepsbouwambacht ligt in het beheersen van specifieke taken in de bouwfase en de sierlijke manipulatie van natuurlijke materialen. 

Speciale band

De Grieken hebben altijd een speciale band gehad met de zee. De meesten groeiden op, op de eilanden waar ze hun kindertijd doorbrachten met spelen op het strand.

De werven en werkplaatsen liggen meestal direct aan het water, waar de schippers onder de blote hemel kunnen genieten van de frisse zeebries. 

Boten vernietigd

Een studie uitgevoerd door de Traditional Boat Association of Greece registreerde ongeveer 20 jaar geleden 14.500 houten boten die in Griekenland zeilden. Inmiddels zijn er 12.500 vernietigd als gevolg van een wet die in 1996 door de Europese Unie is opgelegd om overbevissing te voorkomen.

Vader op zoon

Als gevolg hiervan zijn er nog maar een paar botenbouwers in Griekenland. De meeste zijn kleine familiebedrijven die hun technieken en kennis van vader op zoon hebben doorgegeven.

Kleine werf

Ágios Isídoros is een kleine nederzetting aan de westkust van Samos. Dit kleine haventje staat bekend om de scheepswerven, de oude "tarsanás". Deze term betekent kleine werf, bedoeld voor de bouw van vissersboten en voor het onderhoud en opslag. 

Het grootste schip dat in Ágios Isídoros werd gebouwd, werd in het midden van de 20e eeuw gebouwd door de scheepsbouwer Psilopátis, met een waterverplaatsing van 500 ton, een lengte van 25 meter en een breedte van ongeveer 8 meter.

De enige bewaard gebleven

Deze scheepswerf is de oudste actieve traditionele scheepswerf in Griekenland en de enige bewaard gebleven in Samos. De werf wordt nu bestierd door Vangélis Manoliádis. 

“Ik heb het vak van mijn vader geleerd. Hij en zijn oom weer van mijn grootvader. Ik leerde lopen in de tarsana, vanaf zo'n kleine leeftijd brachten ze mij. Ik werk nu vijf jaar alleen omdat ik mijn vader jong verloor. In het begin was het erg moeilijk omdat het werk erg zwaar is, maar het is me gelukt."

In volledige eenzaamheid

Hij zet het traditionele handwerk en vakmanschap voort door de bouw van nieuwe maar kleinere schepen en het onderhoud van oudere boten. "Het zie er niet altijd zo mooi uit als in de zomer. In de winter met wind en regen ben je hier 12-14 uur per dag in volledige eenzaamheid. Maar ik houd van mijn werk", aldus Vangélis.

Tekst: https://www.samosin.gr/ (vertaald)

Foto's: Stamátis Gounaris, Vangélis Manoliádis, Piet Bergstra